Tekst: Mark Bos
Foto: @geke.photography_www.gekebosch.nl
In hun streven om kinderen meer in de buitenruimte te laten spelen en te bewegen, kijken steeds meer gemeenten naar beweegapps. Bij JOGG, Gezonde Jeugd Gezonde Toekomst, kwamen hierover vragen binnen vanuit aangesloten gemeenten. Nicole Beukers, adviseur Gezonde Omgeving bij JOGG, vertelt hoe zij en haar collega’s hierop inspelen.
Uit een onderzoek dat Kantar Public periodiek uitvoert voor Jantje Beton, bleek in 2022 dat slechts een op de vijf kinderen dagelijks buiten speelt. Bijna één op de zes kinderen speelt zelfs nooit buiten. Gemiddeld spelen kinderen 9,5 uur per week buiten, maar 58 procent van de kinderen blijft onder dat gemiddelde. Iets minder dan de helft van de kinderen geeft aan vaker buiten te willen spelen.
De percentages verschillen per leeftijdscategorie, maar de trend is onmiskenbaar dat kinderen weinig buitenspelen. Als voornaamste reden geven de kinderen aan dat ze liever gebruik maken van digitale speelmogelijkheden zoals gamen en TikTok. Andere belangrijke oorzaken die ze noemen waarom ze liever binnen blijven: buiten zijn te weinig andere kinderen zijn om mee te spelen, hun huiswerk, binnen hebben ze leuk speelgoed en leuke spelletjes en buiten zijn er te weinig dingen te doen.
Beweegapp in opkomst
Gemeenten proberen in te springen op de voornaamste reden, merken ze bij JOGG aan vragen die er binnenkomen over beweegapps. Met deze apps pas je de kracht van de game-elementen die kinderen aan het gamen houden, toe in de buitenruimte. “Een beweegapp is niet het doel uiteraard, het is een middel om de jeugd weer in de buitenruimte in beweging te krijgen”, licht Beukers toe. Een middel dat op dat moment nog niet in de gereedschapskist van de JOGG zat voor het stimuleren van laagdrempelig bewegen.
“We kregen wel al vragen van gemeenten die aan de slag wilden met beweegapps, maar die niet wisten hoe ze dat moesten aanpakken. En in de coronatijd in 2021 kregen we vanuit het ministerie van VWS een steunpakket voor beweegstimulering in de wijk. Gemeenten konden een project konden indienen over hoe zij kinderen en jongeren in de wijken weer in beweging wilden krijgen. Van de zeventien goedgekeurde projecten gingen er zeven over digitale beweegroutes, relatief veel dus. Dat was wel een bevestiging van de opkomst van beweegapps. Je zag dat steeds meer gemeenten daarmee gingen experimenteren en daarmee bij ons kwamen.”
212 gemeenten aangesloten met gezondheid hoog op de agenda JOGG is kennispartner van gemeenten, met als doelstelling er samen voor te zorgen dat de jeugd van 0 tot en met 23 jaar gezond kan opgroeien. JOGG biedt daarbij advies, expertise en ervaring om lokaal de leefomgeving gezonder te maken, in het beleid en in de praktijk. Om er zo voor te zorgen dat er voor kinderen en jongeren geen barrières meer zijn voor een gezonde leefstijl.
Landelijk verbindt JOGG bestuurders, beleidsmakers, ondernemers en professionals en zo benutten ze de ervaringskennis van ouders, kinderen en jongeren. “Zo leren we van elkaar en stellen we concrete doelen voor een gezonde toekomst.”
Beukers vervolgt: “We hebben inmiddels 212 gemeenten die zijn aangesloten en gezondheid hoog op de agenda hebben staan. In die gemeenten zit ook een lokaal JOGG-team, dus een regisseur die de praktische kant doet en een JOGG-beleidsmedewerker die de koppeling naar het beleid maakt.” Die koppeling tussen praktijk en beleid zorgt voor een structurele verandering voor de gezondheid van de gemeente, vertelt Beukers, die zelf op het thema beweging in de buitenruimte zit. “Ik adviseer gemeenten over beweegstimulering in de wijk voor kinderen en jongeren tot en met 23 jaar.”
Wat werkt wel en wat werkt niet?
Om de gemeenten te kunnen ondersteunen én omdat ze zelf ook de potentie van beweegapps zag, dook JOGG met het Kenniscentrum Sport en Bewegen en de WUR in de materie. “Het onderzoek dat wij uitvoeren is niet wetenschappelijk, maar we kijken meer naar de praktische kant van wat we zien gebeuren. Wat werkt wel en wat werkt niet en waarom wel of niet”, vertelt Beukers.
JOGG heeft daartoe via haar regisseurs en beleidsmakers in de 212 aangesloten gemeenten volop mogelijkheden. Van de JOGG-regisseurs is 60 tot 65 procent buurtsportcoach, dus vanuit die praktijkervaring, de ervaring met de projecten uit het steunpakket en de contacten met appontwikkelaars, kan Beukers gemeenten van advies voorzien.
Praktische en beleidsmatige tips
“Dat is ook onze rol. We ontwikkelen zelf geen beweegapps en schuiven geen aanbieders naar voren. Wij gaan in gesprek met gemeenten vanuit de ervaring die zij hebben.” Het advies dat JOGG nu geeft bestaat uit een praktisch en een beleidsdeel, met als doel te ondersteunen bij de implementatie en structurele inzet van beweegapps. Beukers geeft voorbeelden. “We raden aan om één persoon binnen het team verantwoordelijk te maken, zodat je het eigenaarschap belegd.”
Daarnaast noemt ze marketing als belangrijk punt, het is verstandig om evenveel budget voor marketing als voor uitvoering te reserveren, zo adviseert JOGG.
“Voordat je een beweegapp inzet, is het goed om aan de voorkant te kijken naar marketing. Veel gegamificeerde oplossingen werken vooral in vakanties, blijkt uit onderzoek. Dus dan is het handig om daarop in te spelen door je communicatie daarop aan te passen.”
Een ander belangrijk punt is om de gegamificeerde oplossing te blijven ontwikkelen. “Een verhaal moet je doorontwikkelen om het spannend te houden. We adviseren gemeenten dan ook om met de appontwikkelaar daarover in gesprek te gaan, zodat kinderen niet de hele tijd hetzelfde spel hoeven te spelen. Het verschilt ook per toepassing: in de ene toepassing vult de ontwikkelaar de verhalen in, in een andere kan de buurtsportcoach het zelf doen.”
De apps
Hoewel JOGG zich niet met de inhoud van de beweegapps bezighoudt en dat bij de ontwikkelaars laat, zien ze welke toepassing in de ene gemeente werkt en zo kan ze andere gemeenten met eenzelfde behoefte op deze toepassing wijzen. Om gemeenten te helpen overzicht te houden in het groeiende aanbod, maakte ze zelf een rondje langs de velden en bracht de praktische inzet en de financieringsmogelijkheden in kaart. In een reeks artikelen vertellen ze over de aanbieders waarmee de JOGG-gemeenten ervaring hebben opgedaan en wat de leerpunten daarin zijn. Enkele voorbeelden hiervan zijn hieronder te lezen.
Pleintje
Geeft een boost aan speelplekken: een app die buitenspelen en gamen combineert. Jeroen de Lange, buurtsportcoach in de gemeente Epe vindt het belangrijk om de jeugd op nieuwe manieren in beweging te krijgen. Daarom is een van zijn taken het implementeren van Pleintje in zijn gemeente. Het doel van de app: kinderen spelenderwijs meer laten bewegen en helpen zich te ontwikkelen.
Seppo
Een app waarmee je via GPS een eigen route creëert voor de gebruiker. Je kunt daarbij allerlei vragen en opdrachten koppelen aan specifieke omgevingen. Je creëert zo een speurtocht voor in de wijk. Voeg een eigen verhaallijn toe – of laat de app je daarbij helpen – en bezorg de deelnemers een spannend en sportief avontuur.