Op weg naar een comfortabele toekomst in eigen huis

De overheid adviseert mensen om zich goed voor te bereiden op fijn wonen op latere leeftijd. Een fijn thuis moet uiteraard comfortabel zijn. Maar ook veilig, zeker als het leven wat meer uitdagingen met zich meebrengt en de dagelijkse dingen minder makkelijk gaan dan voorheen. En niet op de laatste plaats is een thuis ondersteunend aan de eigen zelfredzaamheid.

Hoe dat thuis eruitziet? Dat is voor iedereen anders, afhankelijk van de eigen behoefte en wensen. Past de huidige woning , of is verhuizen naar een meer passende woning de betere optie? Welke slimme oplossingen zijn er die direct bijdragen aan bijvoorbeeld valpreventie. En welke zorgtechnologie is op termijn interessant voor de bewoner, maar zeker ook voor zijn mantelzorgers en zorgverleners?

Mensen zijn lang niet altijd op de hoogte van de mogelijkheden. Of stellen het nemen van een beslissing uit. Corporaties, gemeenten, zorgorganisaties, welzijnsorganisaties en ouderenbonden zien allemaal de noodzaak van het goed voorbereiden. Zij ontwikkelen, vaak in samenwerking, initiatieven om mensen tijdig bewust te maken van oplossingen die het langer zelfredzaam thuis wonen ondersteunen. Er zijn voorlichtingscampagnes over het aanpassen van de woning of het doorstromen naar een andere woning, ervaar- of belevingswoningen vol slimme oplossingen en activiteiten van bijvoorbeeld ouderenorganisaties om mensen bewust te maken van mogelijkheden op het brede terrein van wonen, zorg, welzijn. We hebben een aantal inspirerende voorbeelden op een rij gezet.

T-huiz (Oss en Den Bosch)

BrabantWonen, BrabantZorg en het Koning Willem I College geloven erin dat mensen met hulp van naasten en ondersteuning door hulpmiddelen en technologie (langer) comfortabel thuis kunnen blijven wonen.

T-Huiz staat voor technologie, thuis, met de nadruk op zorg. Twee woningen, eentje in ‘s-Hertogenbosch en de andere in Oss, zijn ingericht met hulpmiddelen en innovatieve zorgtechnologie. Bewoners, mantelzorgers en professionals kunnen hier zelf zien en ervaren hoe je zo zelfstandig mogelijk kunt wonen met behulp van technologie. Soms met technische hoogstandjes, maar minstens zo vaak met eenvoudige slimmigheden en aanpassingen. Medewerkers van de betrokken organisaties of vrijwilligers geven rondleidingen met uitleg over het gemak en comfort van de verschillende soorten producten.

"Ouderen blijven steeds langer thuis wonen. Dat merkt corporatie BrabantWonen ook. We moeten als corporatie onze oudere huurders op verschillende manieren helpen met het langer thuiswonen, dus ook met voorlichting over mogelijkheden om het thuis wonen zo prettig en comfortabel mogelijk te maken." Ad Sterkens, BrabantWonen.

Empatische woning (Arnhem)

In de empathische woning, ook wel inspiratiehuis genoemd, werkt het Lectoraat ‘Architecture in Health’ van de Hogeschool Arnhem /Nijmegen samen met de TU Eindhoven, onder leiding van professor Masi Mohammadi, aan technologische innovaties. De komende jaren blijft de thuisomgeving dé belangrijkste plek waar zorg geleverd gaat worden en thuistechnologie zal daarbij een belangrijke rol moeten vervullen. Hoe kan de woonomgeving met gebruikersgerichte technologie bijdragen aan de gezondheid van (kwetsbare) bewoners, met als doel zelf- en samenredzaamheid te bevorderen, (ervaren) kwetsbaarheid te verminderen en gerelateerde maatschappelijke kosten te beperken?

Projecten binnen de empathische woning richten zich voornamelijk op mensen met dementie. Mensen met dementie kunnen moeite hebben met het dagelijks ritme en de bezigheden die daarbij horen. Mantelzorgers helpen vaak met de dagelijkse zaken als eten, opstaan en naar bed gaan. Maar is het ook mogelijk dat een woning deze taken overneemt? Kan een huis voor iemand zorgen? Een ‘slimme’ woning die de bewoner begeleidt bij het dagelijks leven? In de empathische woning wordt met partijen uit sectoren als technologie, bouw en gezondheidszorg daarnaar onderzoek gedaan. Zo wordt er een boterham op de muur geprojecteerd om aan te geven dat het tijd is om te lunchen. Wordt met lichtveranderingen duidelijk gemaakt dat het bedtijd is. Looplijnen op de grond bieden structuur bij dagelijkse handelingen. En een slim kookhulpmiddel begeleidt bij zelfstandig koken.

Platform Technologie voor thuis (Den Haag)

Sinds 2016 investeert de gemeente Den Haag in het toekomstbestendig maken van de zorg. Samen met inwoners, zorgaanbieders, ondernemers en onderwijsinstellingen zoekt de gemeente naar slimme en betaalbare (zorg)technologie die mensen ondersteunt in het zo lang mogelijk zelfstandig wonen en regie houden over hun eigen leven. Of oplossingen die mantelzorgers en zorgprofessionals ondersteunen bij hun zorgtaken.

De samenwerking komt samen in het platform Technologie voor thuis. Met dit platform wil de gemeente:

de bewustwording rondom de mogelijkheden van zorgtechnologie vergroten;
de ontwikkeling en uitvoering van de juiste zorgtechnologie versnellen door het inzetten van kennis, expertise en netwerken;
een impuls geven aan de lokale bedrijvigheid en de werkgelegenheid voor bewoners met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Om inwoners van Den Haag de mogelijkheid te geven informatie in te winnen en/of hulpmiddelen uit te proberen, zijn er diverse ervaar- en uitleenpunten verspreid over de stad. Zo is er de iZi-ervaarwoning waar mensen een rondleiding kunnen krijgen van gebruikers van zorgtechnologie (iZi-ambassadeurs) en hulpmiddelen kunnen zien en testen. De iZi-ervaarwoning is uitgerust met meer dan negentig handige en slimme (technologische) oplossingen die het leven veiliger of makkelijker maken. Ook worden er regelmatig activiteiten georganiseerd in wijken en buurten om mensen laagdrempelig met (zorg)technologie kennis te laten maken.

Met behulp van de Technologie voor Thuis Verkenner, een online vragenlijst die mensen zelf kunnen invullen, kan er informatie verkregen worden over welke oplossingen of hulpmiddelen passen bij hun persoonlijke situatie. Met het advies kan men daarna zelf een product kopen op internet of in de winkel. Of uitproberen bij één van de ervaar- of uitleenpunten in Den Haag, ook om thuis te ervaren.

Er wordt ook veel onderzoek gedaan, bijvoorbeeld in het Living Lab Sociaal Domein en Technologie. Hier wordt onder andere onderzocht of apps mantelzorgers kunnen ontlasten bij hun zorgtaken en zo ja voor welke type mantelzorgers een app geschikt is. Een ander voorbeeld is de Academische Werkplaats waar onderzoek zich richt op de vraag hoe hulpmiddelen slimmer, effectiever en efficiënter ingezet kunnen worden in de thuissituatie. De gemeente Den Haag werkt hierin samen met onder andere zorgorganisaties, startups, onderwijsinstellingen en belangenbehartigers.

Woont u nog fijn? (Assen)

Woningcorporatie Actium wil haar huurders van vijftig jaar en ouder laten nadenken over hun woontoekomst. De corporatie is daarom de bewustwordingscampagne ‘Woont u nog fijn?’ gestart. Actium wil graag in gesprek met haar oudere huurders over wat mensen nodig hebben om langer plezierig in hun woning te kunnen blijven wonen.

Zo krijgen huurders het ‘langer zelfstandig thuis-pakket’ aangeboden. Als er sprake is van fysieke beperkingen kunnen zij uit dit pakket voorzieningen aanvragen zoals bijvoorbeeld een handgreep, douchezitje of extra trapleuning. Actium brengt deze voorzieningen kosteloos aan. In Assen staat het Beleefhuis, een reguliere huurwoning ingericht met oplossingen. Huurders kunnen deze woning bezoeken en informatie krijgen over woningaanpassingen die passen bij hun persoonlijke behoefte. Ook trekt Actium met een mobiele huiskamer de wijken in om in wijken en buurten mensen te informeren over langer zelfstandig thuis wonen en woningaanpassingen. Maar ook om voorlichting te geven over verhuizen naar een meer passende woning en de spelregels van het doorstromen. En sinds vorig jaar is een seniorenmakelaar actief vanuit een samenwerkingsverband met de gemeente Assen en een aantal zorgorganisaties in de regio. De seniorenmakelaar ondersteunt iedereen met een verhuiswens en vragen over woningaanpassingen, waaronder het ‘langer zelfstandig thuis-pakket’.

"Met onze campagne willen we mensen aansporen om na te denken over hoe ze langer plezierig in hun woning kunnen blijven wonen, juist wanneer het nog prima gaat. Maar ook om woonwensen voor de toekomst bijvoorbeeld te bespreken met je partner. Zodat je je al een beetje kunt oriënteren op de mogelijkheden."

- Anita Westerhoek (Actium)

Heerlijk thuis in huis (Achterhoek)

In de gemeenten Aalten, Berkelland en Oude IJsselstreek is in 2022 de bewustwordingsaanpak ‘Heerlijk thuis in huis’ van start gegaan. Met deze driejarige aanpak willen de gemeenten, samen met ledenvereniging Kruiswerk Achterhoek en Liemers en Agem Energieloket, oudere eigenaar-bewoners ondersteunen in het zo lang mogelijk zelfredzaam en duurzaam thuis wonen. Voor de aanpak is het Woongelukgesprek ontwikkeld. Een methodiek die ondersteunt bij het voeren van een goed gesprek over een veilig en energiezuinig thuis. Maar ook over onderwerpen als zelfredzaamheid, mantelzorgondersteuning, digivaardigheid, fit en gezond zijn. Mensen kunnen via Thuisloket een woongelukgesprek aanvragen met een wooncoach. Dit is een getrainde vrijwilliger die samen met de bewoner aan de hand van een digitale vragenlijst diens persoonlijke behoefte op een aantal thema’s in kaart brengt. Achter elk thema hangt een palet aan oplossingen, aangeboden door organisaties in het sociaal domein. Dat kan bijvoorbeeld gaan om een aanpassing in de woning, een valpreventiecursus van de welzijnsorganisatie, een relevante financiële regeling of doorverwijzing naar een mantelzorgconsulent. De wooncoach maakt met het Woongelukgesprek een directe koppeling tussen de behoefte en de oplossing. Het gesprek en de geadviseerde oplossingen worden vastgelegd in een adviesrapport.

Bert Tjeertes (gemeente Aalten): "Een plek waar iemand comfortabel, veilig en liefst duurzaam kan wonen. Een plek waar je jezelf thuis voelt en waar je de dingen kunt doen die voor jou belangrijk zijn. Nu, maar ook straks, want behoeften en wensen kunnen natuurlijk veranderen. Weten dat iemand daarop goed is voorbereid, dat de plek waar iemand woont ook echt ‘thuis’ blijft, dát noemen we woongeluk."

Hop-on Hop-off spel

Voel je je veilig in de buurt? Maak je vaak gebruik van het openbaar vervoer? Wie of wat maakt jouw leven waardevol? Kun je in jouw woning zelfstandig blijven wonen? Deze en andere vragen staan op de kaarten behorend bij het Hop-on Hop-off spel die ZorgSaamWonen samen met partners heeft ontwikkeld. Aan de hand van verschillende vragen kun je samen met vrienden, partner, kinderen of professionals zoals ouderenadviseur of verhuiscoach in gesprek gaan over jouw buurt, woning, persoonlijk leven of vrije tijd. Want al deze thema’s zijn van invloed op hoe je oud wordt. Je krijgt inzicht in wat er belangrijk voor je is en waar je misschien iets aan wil veranderen met het oog op de toekomst. Het spel is in een vroeg stadium getest bij senioren en op basis van die ervaringen doorontwikkeld. Inmiddels wordt het in het hele land gespeeld.

"Wat ik heel leuk vind, is dat mensen echt met elkaar gaan praten maar op een gegeven moment heel andere dingen met elkaar gaan bespreken. Er kunnen leuke gesprekken uit ontstaan, maar ook connecties."