Ouderenhuisvesting Rotterdam:

grote opgave, veel mogelijkheden

Beeld: Jan van der Ploeg

In februari 2020 is het Langer Thuis Akkoord gesloten. Dit akkoord moet eraan bijdragen dat Rotterdamse ouderen zo lang mogelijk prettig en veilig thuis kunnen blijven wonen, liefst in hun eigen wijk. Hoe het gaat met de uitwerking van dit akkoord en hoe het staat met het overkoepelende programma Rotterdam Ouder en Wijzer vertellen Nienke Miedema en Irene Wiezer van de gemeente in dit artikel.

Het Langer Thuis Akkoord is gesloten met 42 partijen. “Vanuit de partijen zijn afgevaardigden die de kerncoalitie vormen. Deze coalitie komt 1x in de 6 weken (digitaal) samen. De afgelopen maanden hebben we hard gewerkt aan het opstellen van een gezamenlijke ActieAgenda. In deze ActieAgenda worden alle ambities vertaald naar concrete acties”, legt Nienke Miedema uit.

De ActieAgenda is uitgewerkt langs vier sporen: meer levensloopbestendige en voor ouderen gelabelde woningen, langer zelfstandig wonen in de wijk, meer innovatieve woon(zorg)concepten en kennisdeling.

“In het kader van kennisdeling hebben we nu twee keer een Community of Practice georganiseerd. De eerste bijeenkomst was in september. Hierbij heeft de gemeente een analyse gepresenteerd over de mismatch tussen vraag en aanbod van voor ouderen geschikte woningen. De tweede bijeenkomst van de Community of Practice heeft onlangs plaatsgevonden en ging vooral over de doorstroming van ouderen op de woningmarkt. Op 7 december komt het bestuurlijk platform van alle ondertekenaars van het Langer Thuis Akkoord bij elkaar om te kijken wat er dit jaar allemaal is gerealiseerd en wat er volgend jaar staat te gebeuren.”

Het Langer Thuis Akkoord is onderdeel van het overkoepelende programma Rotterdam Ouder en Wijzer. Een van de acties binnen Rotterdam Ouder en Wijzer en het Langer Thuis Akkoord is het opzetten van ouderenhubs: een seniorvriendelijke wijk met een integraal aanbod van wonen, welzijn en zorg. Hier ontwikkelt Rotterdam er vijf van. “In deze wijken moet het mogelijk zijn om ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen”, legt Irene Wiezer uit. “Wanneer dit moeilijker wordt, moet het voor hen mogelijk zijn om binnen de wijk te verhuizen naar een levensloopbestendige woning of een verpleeghuis. Het gaat dan niet alleen om geschikt wonen, maar ook voldoende ontmoetingsplekken, gelegenheden om samen te eten en goede zorg en ondersteuning waar dat nodig is.”

'Een ouderenhub is een seniorvriendelijke wijk met een integraal aanbod van wonen, welzijn en zorg'

Thuisplusflat

De thuisplusflat is een van de andere initiatieven die Rotterdam heeft opgezet. “Het is een woonvoorziening tussen thuis en het verpleeghuis in, waarbij mensen wel zelfstandig wonen, maar met zorg en ondersteuning dichtbij georganiseerd. Vanuit de WMO wordt extra budget vrijgemaakt om te investeren in welzijn en activiteiten.

Zorgpartijen moeten hier op een vernieuwende manier vorm aan geven, waarbij eigen kracht en regie van bewoners centraal staat.” Bij de thuisplusflats gaat het om reeds bestaande seniorencomplexen.De thuisplusflat kan worden gezien als een eerste stap naar een tussenvorm voor thuis en het verpleeghuis. “Wij als gemeente hebben het initiatief genomen om vanuit de WMO één zorgpartij de integrale opdracht te geven om in zo’n complex zorg en collectief welzijn te organiseren en dat heeft een dialooggerichte aanbesteding in gang gezet”, vult Irene Wiezer aan. Een zorgorganisatie heeft in deze het initiatief en heeft daarbij de woningcorporaties benaderd. “Hierbij ontstaat tegelijkertijd een soort nieuwe samenwerking tussen de woningcorporatie en een zorgpartij in een seniorencomplex die daar integraal vanuit één team werkt. In samenhang met het in de wijk aanwezige welzijnsaanbod. Zo verleid je ook mensen om voor die ene zorgpartij te kiezen. Hierin zijn we als het ware op zoek naar een doorbraak om de zorg op een nieuwe manier te kunnen financieren en te organiseren.” Met deze alternatieve vorm van financieren moet het daarbij ook mogelijk zijn om zorg en zorgkosten uit te stellen, of zelfs te voorkomen.

Rotterdam en ZorgSaamWonen

Rotterdam staat voor een grote opgave als het gaat om wonen voor senioren. Daarin zijn zij natuurlijk niet de enige. “Veel gemeenten hebben natuurlijk te maken met deze opgave. Door aangesloten te zijn bij ZorgSaamWonen, kunnen wij leren van andere gemeenten en kunnen we met elkaar in gesprek gaan om elkaar te inspireren en te helpen”, aldus Irene Wiezer. “Hierin kan het platform een mooi podium zijn.”

Rotterdam was vorig jaar gastheer op het eerste ZorgSaamWonen Congres. Door middel van wijksafari’s kregen de bezoekers een inkijkje in de diverse woonzorgprojecten die Rotterdam heeft. “Hierin was de fysieke ontmoeting toch echt een pluspunt”, zegt Irene Wiezer.

Fysieke ontmoeting en verbinding is dus een pluspunt. Dat maakt deze coronatijd ook voor Rotterdam een flinke uitdaging. Veel fysieke activiteiten en bijeenkomsten hebben door corona geen doorgang kunnen vinden.

“We hadden bijvoorbeeld bijeenkomsten gepland met als onderwerp het vergroten van de leefbaarheid in seniorencomplexen en daarbuiten. Maar als dan de ontmoetingsruimte van zo’n complex dicht moet, komt vrijwel direct het thema eenzaamheid naar voren en is de leefbaarheid juist iets wat vrijwel direct geraakt wordt”, aldus Wiezer. “Het alternatief voor fysieke bijeenkomsten is in deze tijd vooral online, maar dat is bij ouderen niet altijd even makkelijk”, zo legt Nienke Miedema uit. Zorgorganisaties zetten zich uiteraard zoveel mogelijk in om toch op afstand contact te houden. “Zo is er bijvoorbeeld een project voor het begeleiden van mensen met dementie. Deze mensen hebben tablets gekregen en krijgen via die tablets digitale dagbesteding. De mantelzorger of cliënt krijgt dan een gericht aanbod van bijvoorbeeld spellen en activiteiten en houdt de mensen op deze manier actief”, legt Irene Wiezer uit.

Wel is de saamhorigheid in coronatijd gegroeid. “Het heeft op de een of andere manier toch een flinke boost gegeven aan de behulpzaamheid en saamhorigheid. In Rotterdam is door de welzijnspartijen en veel maatschappelijk actieve partijen en bewoners een grote sociale Coronahulpdienst opgezet. Er zijn leuke initiatieven ontstaan, zoals balkonserenades en soep aan huis uitdelen op bevrijdingsdag.”

Zoektocht naar locaties

Rotterdam wil meer bouwen voor ouderen, maar dat is nog niet zo makkelijk. “In een grote stad als Rotterdam is simpelweg niet veel plek om echt te bouwen. Daarbij is maar een klein deel van de grond in het bezit van de gemeente, dus er is niet altijd vrijheid om zomaar te bouwen. Daarnaast hebben we natuurlijk nog andere doelgroepen waar we voor moeten bouwen, dus dat maakt de zoektocht naar geschikte locaties wel lastig. Woonconcepten zoals hofjes zie je bijvoorbeeld veel op het platteland, maar in een stad is dat lastig te realiseren. Wij zijn vooral op zoek naar binnenstedelijke conceptenen dat is echt wel zoeken. Ook kijken we naar de mogelijkheden om bestaande woningen geschikt te maken en naar het transformeren van bestaand vastgoed. We hebben dus voldoende munitie om hiermee aan de slag te gaan.”