Geen zorgeiland
in de wijk
Het Westhovenplein in Den Haag ligt aan een park in Moerwijk, een wijk die vergrijst. De woningen zijn over het algemeen niet geschikt voor ouderen. Samen met de gemeente Den Haag, Achmea Dutch Health Care Property Fund van Syntrus Achmea, Arcade en Stebru Bouw heeft zorgorganisatie Saffier samengewerkt om het Westhovenplein op duurzame wijze in te vullen, zodat ouderen in hun eigen wijk kunnen blijven wonen.
Fotografie: Arnaud Roelofsz
Het project De Stadstuin bestaat uit vijf gebouwen die met elkaar verbonden zijn door een gemeenschappelijke binnentuin. Saffier huurt drie gebouwen met 119 woningen en levert op deze locatie, genaamd De Drie Linden, zorg aan mensen met dementie en cliënten met het syndroom van Korsakov. De andere twee gebouwen zijn bestemd voor corporatie Arcade die daar 64 levensloopbestendige woningen verhuurt. De omwonenden zijn bij de plannen betrokken geweest. De vijf gebouwen zien er hetzelfde uit en staan midden in de wijk. ‘Aan de buitenzijde valt het niet op dat er mensen met een zorgvraag wonen. Dat geeft bewoners en familie een ander gevoel.’ ‘Minder stigmatiserend’, zegt Pascal van der Kraaij, Domeinmanager Expertise Dementie bij Saffier.
De buurt naar binnen
Saffier heeft samen met Stebru het plan van eisen opgesteld en voor de zorg belangrijke zaken bepaald, zoals het plaatsen van bijvoorbeeld duo-deuren. ‘Mensen met dementie kunnen angstig worden als ze alleen zijn. Daarom hebben wij ervoor gekozen om duo-deuren te plaatsten. De boven- en onderkant kunnen apart van elkaar geopend worden’, licht Pascal toe. De woningen zijn voorzien van de nodige domotica en zelfs in de tuin is deze techniek aanwezig. Er staan paaltjes door de gehele tuin die voorzien zijn van draden met sensoren. Medewerkers krijgen een melding op hun telefoon als bewoners te dicht bij de buitenring van de binnentuin lopen. ‘Zo hebben bewoners maximale bewegingsvrijheid en kunnen zij buiten rondlopen.'
In twee gebouwen is een algemene ruimte te vinden met een kapper, tandarts, fysiotherapeut en een restaurant. Het moet een aantrekkelijke plek worden. Zo hoopt Saffier de buurt binnen te halen. Wil van der Steen, die als projectleider vanuit Saffier van begin tot eind betrokken is bij de realisatie van deze locatie, heeft hier diverse ideeën voor. ‘We willen met de school om de hoek samenwerken. De directeur staat hier voor open en is enthousiast. De eindmusical van de leerlingen zou bijvoorbeeld in ons gebouw kunnen plaatsvinden.’ Ook wil ze mantelzorgers bij de zorgorganisatie betrekken. ‘Je moet het per slot van rekening samen en met elkaar doen. Daarnaast willen wij ook buurtbewoners uitnodigen om in de toekomst gebruik te maken van ons restaurant.’
‘Medewerkers kunnen ook in de huiskamers op hun laptop werken. Dat draagt bij aan de huiselijke sfeer en zo kunnen we zoveel mogelijk ruimte bieden voor de bewoners.’
Meerdere rollen
In de gemeenschappelijke binnentuin kunnen bewoners, medewerkers en bezoekers van de vijf gebouwen elkaar ontmoeten. Wil: ‘Vanuit de gebouwen zie je verkeer, je ziet passanten. Dat maakt dat we ons geen eilandje in de wijk voelen.’ Zij is ervan overtuigd dat door het hebben van een eigen appartement met sanitair en keukenblok bewoners meerdere rollen kunnen blijven vervullen dan alleen die van zorgvrager. Dat maakt het tot een overzichtelijk huis. ‘Je kunt makkelijker ook je rol als ouder en participant vervullen, ook al is het passief.’ ‘Dat keukentje is belangrijk omdat bewoners of hun bezoek zelf koffie en thee kunnen zetten. Zij kunnen dan zelf de rol van gastvrouw of gastheer vervullen.’
Aangename rust
Er is weinig kantoorruimte te vinden in de gebouwen van De Drie Linden. Dat is een bewuste keuze van Saffier. ‘Medewerkers kunnen ook in de huiskamers op hun laptop werken. Dat draagt bij aan de huiselijke sfeer en zo kunnen we zoveel mogelijk ruimte bieden voor de bewoners.’ Er wonen tien bewoners op iedere etage, waar vaste medewerkers werken. Pascal en Wil merken dat de medewerkers de bewoners goed leren kennen. Per etage zijn twee algemene ruimtes te vinden, een woonkamer en een woonkeuken. Ook dat is een bewuste keuze. ‘Bewoners kunnen van de ene naar de andere ruimte lopen. Dat stimuleert beweging’, zegt Pascal. Wil merkt dat het veel rustiger is op de woonetages dan in hun vorige complex De Lozerhof aan het Randveen. ‘Ik heb hier heel wat rondgelopen en merk nu dat de ziel erin komt, doordat bewoners hun appartement gaan inrichten. Je wilt het niet te prikkelarm inrichten, maar het moet wel een aangename rust uitstralen. Dat doet het en ik zie dat medewerkers met plezier werken en bewoners er ook op hun plek zitten. Ook familie geeft aan er graag te komen. Kijk, daar doe je het voor.’
Dynamiek in het leven
De inrichting van De Drie Linden kenmerkt zich door een mix van klassieke en moderne elementen. Iedere etage heeft een eigen thema met passend fotobehang. ‘We zitten in Den Haag dus hebben we als thema heuvels, polders, strand en bos genomen. Dat sluit aan bij de omgeving, beleving en geeft herkenning. Eén familielid zag een foto met een paard en begon meteen te vertellen over haar eigen paardrijlessen. Je kunt allerlei verhalen vertellen als je langs het fotobehang loopt. Dat is mooi,’ zegt Wil. Pascal hoopt over vijf jaar een expertiselocatie te zijn rond dementie, waar zorg van nu en de toekomst geleverd wordt. ’Daarbij zijn sfeer, persoonlijke aandacht en participatie toonaangevend.’ En hij zou graag die opgedane kennis inzetten om ook andere Saffier locaties te helpen hun expertise op het gebied van dementie verder te ontwikkelen. Wil hoopt dat familie en de buurt binnen komen en daarmee dynamiek in het leven van de bewoners brengen.’ Bewoners moeten zich er thuis voelen, benadrukt Pascal. ‘Dat kan natuurlijk ook in een ander gebouw. Het gaat vooral om een betekenisvol leven en liefdevolle zorg. Maar een goed ingericht gebouw kan wel een bijdrage leveren aan het vergroten van het welzijn van zowel de bewoners als medewerkers.’