14 maart 2025: Feest bij Cooplink in de tuin van de Haagse wooncoöperatie Roggeveenstraat vanwege de lancering van een initiatiefwet door de SP die de wooncoöperatie beter verankert in wet en beleid
Collectief wonen als standaard
Collectief wonen heeft de toekomst. Het is geen nieuw fenomeen, maar het neemt nu echt een vlucht. Terecht, want collectief wonen, ook wel gemeenschappelijk wonen genoemd, draagt bij aan de oplossing van een aantal maatschappelijke uitdagingen en heeft veel voordelen.
Collectief wonen is kort gezegd: wonen met meerwaarde. Maar helaas zijn er nog altijd veel belemmeringen die het collectief wonen ontmoedigen. Dat danken we bijvoorbeeld aan het credo dat ieder huishouden zijn eigen woning en iedere woning zijn eigen voorzieningen moet hebben. Daarnaast is het zonde dat er nog veel onwetendheid bestaat, bij zowel de professional als bij de ‘gewone’ burger.
Desondanks zijn wij optimistisch, want collectief wonen wint terrein en zal alleen nog maar in aantal en variatie toenemen. Niet gek, gezien de vele voordelen die deze woonvorm biedt. Wij kunnen zo tien redenen opnoemen om te investeren in collectief wonen.
'Collectief wonen is wonen met meerwaarde'
10 voordelen van collectief wonen
1. Collectief wonen draagt bij aan het welzijn, welbevinden en woongeluk van bewoners. Bewoners kunnen hun talenten inzetten voor de andere bewoners. Dat vindt iedereen prettig. Iedereen wil nodig zijn. Soms heb je iets te geven, soms kun je ontvangen. Die wederkerigheid zit ingebakken bij het collectief wonen.
2. Collectief wonen voorkomt of vermindert eenzaamheid. Je bent onderdeel van een gemeenschap, contact is altijd nabij. Je treft elkaar verwacht en onverwacht. Laagdrempelig, terloops én doorlopend als je dat wilt.
3. Collectief wonen is goedkoper omdat je voorzieningen, spullen en ruimten deelt. En omdat er niet zelden iemand in je collectief woont die je kan helpen, zodat je geen dure professional hoeft in te huren.
4. Collectief wonen draagt bij aan leefbaarheid van de buurt. Bewoners die eigenaarschap voelen voor hun woning en woonomgeving onderhouden hun huis en omgeving beter.
5. Collectief wonen is duurzaam: mensen delen voorzieningen zoals ruimten maar ook auto’s, fietsen, gereedschap of wasmachines. Zo wordt er bespaard op spullen en wordt de afvalberg verkleind. Vrijwel alle initiatieven streven ernaar duurzaam materiaal bij de bouw toe te passen en houden er een duurzame leefstijl op na. Je motiveert elkaar ook om het milieu minder te belasten.
6. Collectief wonen is architectonisch uitdagender. Bewoners hebben een grote stem in het ontwerp waardoor de leefwereld van de bewoner centraal staat en niet zozeer een efficiënte manier van bouwen. Het resultaat is daardoor vaak speelser, duurzamer en origineler.
7. Collectief wonen draagt bij aan langer zelfstandig wonen. Bewoners helpen elkaar met kleine en grote klusjes. Als iemand een partner met een zorgbehoefte heeft, staat die persoon er niet alleen voor. Door elkaar te steunen, kun je langer zelfstandig wonen.
8. Collectief wonen draagt bij aan zelfkennis en zelfontplooiing. Je leert jezelf nog beter kennen als je in groepsverband samenwoont en daardoor anderen beter leert begrijpen. Het vergroot je empathisch vermogen en versterkt sociaal gedrag.
9. Collectief wonen vergroot je gevoel van veiligheid. Er zijn altijd mensen om je heen waar je op terug kunt vallen. Je staat er nooit alleen voor.
10. Collectief wonen-projecten stellen zich veelal open voor de buurt. Vaak beschikken ze over voorzieningen waar ook de buurt gebruik van kan maken. Dat draagt bij aan de sociale cohesie van een buurt.
Variaties
Natuurlijk past niet iedereen in een collectief woonproject, maar omdat de variatie ervan toeneemt, is er bijna voor elk wat wils. Zo zijn er tiny houses, erfdeelprojecten, Knarrenhofjes, Thuishuizen, meergeneratiewoongemeenschappen, woongemeenschappen met zorg, CPO+-projecten, ecodorpen, woningdelers of Community Land Trusts. (Zie ook: https://www.cooplink.nl/nieuws/doe-mee-met-wingo-de-woon-bingo). We organiseren vanuit Cooplink en ZorgSaamWonen regelmatig excursies naar verschillende vormen van collectief wonen om te inspireren en mensen bewust te maken van de mogelijkheden. Daarom zijn we ook blij met de jaarlijkse Gemeenschappelijk Wonen Dag waarop tientallen woongemeenschappen de deuren openen.
Heleboel G’s
Een woonproject ontstaat niet vanzelf. Er zijn zeven G’s voor nodig: Grond, Gemeente, Groep, Geld, Gemeenschap, Gebouw en Geduld. En dat al leidt vervolgens tot een achtste, negende en tiende G: Geluk, Gezelligheid en Genot. En, eerlijk is eerlijk, natuurlijk leidt het ook tot Gedoe! Maar zelfs deze laatste G hoeft geen probleem te zijn. Je kunt goede afspraken maken over hoe met gedoe om te gaan. Wat daarbij helpt is: een sterke gedeelde visie op het wonen, organisatorische afspraken, een zuivere besluitvorming en een stappenplan voor als er een conflict is. Dat kunnen bewoners vooraf afspreken met elkaar. Maar ook dan is het een kwestie van accepteren dat er af en toe gedoe is. Zonder wrijving geen glans! Daar groeit een gemeenschap van.
Wet- en regelgeving
Naast deze tien redenen om te investeren in collectief wonen zijn er minstens zoveel obstakels. Cooplink bracht bijvoorbeeld een dertigtal belemmeringen in wet- en regelgeving voor wooncoöperaties in beeld naar aanleiding van een motie in de Tweede Kamer: https://www.cooplink.nl/nieuws/cooplink-biedt-oplossingen-aan-tweede-kamer. Cooplink droeg ook oplossingen aan, die nu door het ministerie van VRO worden onderzocht.
Kortom, er komt steeds meer aandacht voor de voordelen van collectief wonen, terwijl belemmeringen worden aangepakt. Resultaten van deze, maatschappelijk waardevolle beweging blijven dan ook niet uit. Het is bemoedigend te zien dat steeds meer gemeenten het collectief wonen stimuleren, zoals Den Bosch, Den Haag, Utrecht, Amsterdam, Amersfoort, Arnhem, Nijmegen en Enschede en dat provincies als Zuid-Holland, Drenthe, Gelderland en Brabant via subsidieregelingen of anderszins, het collectief wonen een warm hart toedragen. Omdat iedereen baat heeft bij de voordelen van collectief wonen mag wat ons betreft collectief wonen de standaard worden.
Deze bijdrage is geschreven door Bernard Smits, voorzitter Cooplink en Yvonne Witter, expert ZorgSaamWonen