Interview met Denise Janmaat, Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid
Met toegankelijker groen leeft iedereen op
DENISE JANMAAT
Denise Janmaat, directeur van het Nederlands Instituut voor Toegankelijkheid en zelf rolstoelgebruiker, ervaart in deze corona periode eens te meer dat de buitenruimte lang niet overal toegankelijk is. ‘Als ik mijn appartement verlaat kan ik zo het groen in. Alleen rijd ik vervolgens tegen een helling aan die me bijna in de nabijgelegen vijver lanceert.’ Zij merkt ook dat er veel oneffenheden in de bestrating zijn. Goed onderhoud kan dit voorkomen. Dat geldt ook voor banken. Ze ziet veel bankjes die verzakt zijn en daardoor veel te laag. ‘Daar kom je als oudere nooit meer uit.’ En soms staat een bankje midden in zand waar je met een rolstoel niet makkelijk bij komt of ongelijk moet staan. En wat dacht je van planten en struiken die niet gesnoeid zijn. ‘Dat groen overwoekert de geleidelijnen die slechtzienden gebruiken om zich te oriënteren.’
Mountainbikers
Het is belangrijk een compleet plan te maken met ervaringen van gebruikers en andere deskundigen zoals het team van Denise. Dat team bestaat naast architecten en bouwkundigen uit juristen, brandveiligheidsexperts een ergonomisch en logistiek adviseur, allen met toegankelijkheid als specialiteit. ‘Dan bedien je de doelgroepen maximaal en zorg je voor het meest haalbare.’ Zij benadrukt ook dat het niet altijd mogelijk is om het voor álle groepen goed toegankelijk te krijgen. ‘Zorg dan dat je dit goed aangeeft. Bijvoorbeeld dat dit pad niet geschikt is voor rolstoelgebruikers maar wel voor mountainbikers. En dat het andere pad wel geschikt is voor rolstoelgebruikers.’ Goede en duidelijke communicatie helpt. En het bieden van alternatieven.
Onwetendheid
Denise wijt dit aan onwetendheid. ‘Het is vaak geen onwil van gemeenten maar medewerkers zijn zich er gewoonweg niet van bewust.’ Natuurlijk speelt het kostenplaatje ook een rol. Goed onderhoud, het snoeien van bomen en herstellen van losse stoeptegels kost geld.’ Zij adviseert gemeenten om met deskundigen op pad te gaan, zodat ze zich bewust worden waar mensen met beperkingen tegenaan lopen. ‘Dat gebeurt ook wel, maar een rondje met alleen ervaringsdeskundigen is niet genoeg.
Zij kijken vanuit hun eigen beperking wat natuurlijk logisch en ook zeker informatief is. Maar de brede(re) blik van experts zorgt dat ook de beleidsmatige en zakelijke kant meegewogen wordt. Soms vraagt het ook creativiteit om te schipperen; sommige belangen zijn tegenstrijdig. Zo zijn geleidelijnen voor mensen die met een rollator lopen niet prettig. De wielen lopen daarop weg, waardoor ze in onbalans kunnen raken en vallen. Dat vraagt om een gedegen oplossing.'
Logische routes
Juist nu in deze corona-periode waarin mensen dicht(er)bij hun huis blijven, is het zaak dat groen uitnodigend én toegankelijk is. ‘Zorg voor toegankelijke voorzieningen dichtbij woningen en voor logische routes. Ook op het platteland. Daar is het van belang dat mensen hun erf af kunnen komen. Hoe toegankelijk is het openbaar vervoer dat er komt? Zijn er gemarkeerde, veilige fietspaden? Zijn er op logische plekken stoepen? Is de openbare ruimte veilig voor mensen met een beperking? Vaak krijgen dorpskernen alle aandacht maar daarbuiten niet.’ Zij ziet in wijken en centra regelmatig lantaarnpalen midden op de stoep staan of geparkeerde auto’s. Soms moeten mensen over de weg lopen omdat de stoep niet toegankelijk is via een deugdelijke oprit op regelmatige afstand. Automobilisten zien rolstoelgebruikers dan vaak niet. Zij vallen niet op of men kijkt er overheen.
‘Het is vaak geen onwil van gemeenten, maar medewerkers zijn zich er gewoonweg niet van bewust’
Jong en oud
Ze is groot voorstander van speelplaatsen in wijken waar jong en oud, met en zonder beperking, kunnen vertoeven. ‘Dan ontstaan er leuke vermengingen en raken kinderen gewend aan ouderen en mensen met beperkingen. Daar ontstaan prachtige contacten uit die verder gaan dan elkaar alleen op de speelplaats zien. In het buitenland heb je prachtige beweegtuinen voor mensen met en zonder beperkingen. Zoals in Kroatië. ‘In Nederland lopen we best achter met dit soort dingen. Dat komt enerzijds omdat het thema toegankelijkheid niet sexy is. Aan de andere kant kennen mensen vaak ook niet zoveel mensen met een beperking in hun nabije omgeving. Zodra dat wel het geval is, zie je ook dat hun betrokkenheid sterk verandert. En door Nederland is het VN-verdrag pas laat geratificeerd. Ook daardoor lopen we achter op vergelijkbare landen in Europa en moeten we een inhaalslag maken.’