KATERN VITAAL OUDER WORDEN
Drie praktijkvoorbeelden
Het platform ZorgSaamWonen zet drie pijlers centraal: omzien naar elkaar; vitaal ouder worden en wonen en woonomgeving.
OMZIEN NAAR ELKAAR
VITAAL OUDER WORDEN
WONEN EN WOONOMGEVING
Zorg voor later: wie zorgt er voor mij?
‘Ouderen willen graag de regie over hun leven behouden, zegt Don van Sambeek, initiatiefnemer van het project Zorg voor Later en initiatiefnemer van coöperatieve vereniging Tot uw dienst in Laarbeek.
AUTEUR YVONNE WITTER
Het hebben van een goed netwerk is hierbij belangrijk. Daarom ben ik begonnen met het project Zorg voor Later.’ In de dorpskernen van Laarbeek is hij begonnen met het project. Het doel is om ouderen bewust te maken van het belang van het hebben van een netwerk. En ouderen te leren hoe ze in een vroeg stadium hun netwerk kunnen uitbreiden zodat door onderlinge contacten wederzijds hulp geboden kan worden. Vrijwilligers komen bij mensen thuis en gaan met hen in gesprek over het ouder worden en het sociale leven. Wie zorgt er voor je als je hulpbehoevend wordt? Hoe ziet je netwerk eruit? Op welke manier kun je je netwerkwerk opbouwen of verder uitbouwen? ‘Bij het ouder worden vallen mensen uit het netwerk weg. Ouderen met een klein netwerk moeten zich realiseren dat ze hun netwerk moeten versterken als dat netwerk krimpt’, aldus Van Sambeek.
Leunen op de partner
De gemeente Laarbeek, de Seniorenraad, de stichting ViERBINDEN, de Coöperatie Koepel zorgcoöperaties Zuid-Nederland en CZ hebben in dit project samengewerkt. Via een fonds van zorgverzekeraar CZ en de gemeente is het project gefinancierd. Het fonds bestaat inmiddels niet meer. Het project bestaat uit vier pijlers: de bewustwordingscampagne, het opleiden van de vrijwillige netwerk coaches, de huisbezoeken en de netwerkkaart. Ouderen krijgen van de gemeente een brief waarin staat dat ze bezoek kunnen krijgen. Zij beslissen zelf of ze daar op ingaan. De huisbezoeken zijn vooral bedoeld om mensen te informeren, adviseren en activeren. De vrijwilligers, die opgeleid zijn tot netwerkcoach, die de bezoeken afleggen gaan het gesprek aan. ‘De persoonlijke benadering werpt echt zijn vruchten af’, zegt Van Sambeek. ‘Zij praten met de ouderen over het netwerk en stellen vragen. Wie verzorgt de post bij vakanties? En de huisdieren? Wat zijn de hobby’s? Met wie kun je een goed gesprek voeren? Wie biedt je een luisterend oor? In het gesprek kijken de oudere en de vrijwillige netwerkcoach samen naar het sociale leven van de oudere. ‘Soms leunen mensen erg op hun partner. Maar wat als die partner wegvalt? Dat is voor sommige mensen een confronterende constatering.’ Samen met de coach vullen ouderen een netwerkkaart in die mensen inzicht geeft in hoe je netwerk eruit ziet en hoe je dat kunt aanvullen. De vrijwilligers ondersteunen de ouderen, geven hen een informatiemap en denken met de ouderen mee.
Veilig prettig thuis in de wijk
Ouderen vinden veiligheid belangrijk bij het langer thuis wonen, zo staat in de 'meetlat' opgesteld door ouderenplatform BeterOud. Toch ondernemen ouderen zelf weinig actie om hun huis veiliger te maken. Vanuit de bewustwordingscampagne ‘Lang zult u wonen’ is onderzoek gedaan in hoeverre mensen zich voorbereiden op het zelfstandig blijven wonen.
AUTEUR YVONNE WITTER
Uit onderzoek onder ruim 3.000 mensen van 55 jaar en ouder blijkt dat 85 procent rekening houdt met het langer zelfstandig thuis wonen maar dat 68 procent van de ondervraagden geen actie onderneemt om veiliger of comfortabeler te wonen. Het 'rekening houden met’ leidt volgens de onderzoekers dus niet tot het ondernemen van actie. Er is een kloof tussen denken en doen.
Mensen in actie
Corporatie BrabantWonen en zorgorganisatie BrabantZorg lukt het om mensen in actie te krijgen. Zij zochten naar een manier om mensen in de wijk te informeren over veiligheid. Zeker nu mensen langer zelfstandig blijven wonen is het belangrijk dat zij dit zo prettig en veilig mogelijk kunnen doen, vinden beide organisaties. Een stukje bewustwording hoort daar dan bij. Samen met andere organisaties zoals de brandweer, het welzijnswerk, zorgorganisaties en corporatie Mooiland hebben ze een programma ontwikkeld om voorlichting te geven over domotica, veiligheid, valpreventie en voeding. Het gaat om informeren en bewustwording.
Veilig Prettig Thuis
De organisaties startten drie jaar geleden het project ‘Prettig Thuis', dat sinds een jaar ‘Veilig Prettig Thuis’ heet. Want veiligheid is een thema waar mensen toenemende belangstelling voor hebben. "Eenvoud is onze kracht", zegt Ad Sterkens van BrabantWonen. "We blijven dichtbij de mensen. We hebben niets te verkopen maar willen bijdragen aan bewustwording. Mensen hebben er écht iets aan. Laagdrempelige informatie met praktische tips en veel interactie. We werken samen met verschillende organisaties zonder aan de identiteit van hen te komen, aldus Bernadette Hoefs van BrabantZorg. Ad licht toe: "We werken samen met gesloten beurzen, de organiserende partij, bijvoorbeeld KBO, wijkraad, wijkstichting, dorpsraad, zorgcoöperatie, nodigt haar achterban uit en regelt de locatie en een kopje koffie. Wij leggen de verbinding met deskundige gastsprekers, verzorgen de flyers en de uitnodiging." Lees het volledige artikel hier
Thuis bij de Klinkenberg
‘Wat ik hier vooral prettig vind, is dat ik mooi uitzicht heb, buiten kan zitten én de ruimte heb’, vertelt mevrouw Pouw-Odijk, bewoonster van De Klinkenberg in Ede.
AUTEUR YVONNE WITTER
is in het voorjaar van 2018 opengegaan. Mevrouw Pouw-Odijk woonde eerst in de oude Klinkenberg. ‘Ik woon hier een stuk mooier en fijner.’ Het complex bestaat uit vier gebouwen die rond een plein staan midden in een woonwijk. De gebouwen zijn met elkaar verbonden. Er is een binnenplein en er zijn tuinen rondom. Doorgangen verbinden de binnentuin met de omgeving, nodigen uit tot een wandeling en geven zo aanleiding tot ontmoetingen, participatie en sociale samenhang tussen mensen. Er zijn 120 tweekamerappartementen voor mensen met fysieke beperkingen en voor mensen met dementie. Daarnaast zijn er 13 eenkamerappartementen voor kortdurende zorg. Voor iedere tien appartementen is er een huiskamer. Iedere huiskamer heeft een ruim balkon aan de kant van het plein. De tweekamerappartementen zijn 45 m2. In de toekomst kan van die twee woningen één woning gemaakt worden zodat het vastgoed flexibel ingezet kan worden voor andere doelgroepen mocht dit nodig zijn.
Gebouw ondersteunt visie
‘Dit is mijn lievelingsplek’, zegt Jarno Nillesen op de eerste verdieping. Hij is de architect van De Klinkenberg en partner bij Wiegerinck. ‘Vanaf hier heb je aan de ene kant zich op het plein en de terrassen en aan de andere kant op de dierenweide en de buurt.’ Jarno kan trots zijn want wat hij met de bouw hoopte te bereiken is werkelijkheid geworden: bewoners komen elkaar én buurtbewoners op natuurlijke wijze tegen. ‘Jarno heeft goed naar onze visie geluisterd’, aldus Patricia Vermeulen, locatiemanager en werkzaam bij zorgorganisatie Vilente. ‘Onze visie is dat het wonen in onze complexen voor de bewoners zoveel mogelijk als thuis moet voelen. De gebouwen moeten deze visie ondersteunen. Het gebouw moet veilig en open tegelijk zijn. Met verbinding naar de wijk.’ En dat is goed gelukt. Op het plein tussen de gebouwen komen mensen elkaar tegen. Er loopt altijd wel iemand. Er is voldoende aanloop van mensen uit de buurt. Zij komen ook tijdens evenementen zoals burendag, de heideweek, voorstellingen en de kerstmarkt. Buurtkinderen komen naar de beweegtuin toe maar ook kleinkinderen van bewoners maken er gebruik van. De dierenweide trekt jong en oud. Vooral de zwangere alpaca heeft veel belangstelling. Dat houdt iedereen bezig. Ook Mevrouw Pouw-Odijk vindt het buitengewoon interessant. Ze heeft lang op een boerderij gewoond en geniet hier daarom extra veel van de kippen en de geiten. En van de alpaca’s.
Voetjes van de vloer
‘Vanaf de eerste dag zijn de bewoners blij en tevreden. Dat is het bewijs dat we goed begrepen hebben wat de bewoners willen. De medewerkers moesten even wennen aan het nieuwe gebouw en aan een nieuw team. ‘Doordat we met iedere medewerker hebben gesproken over hun wensen en voorkeuren is het werken in een nieuwe setting soepel verlopen’, zegt Petra Veens, teamcoach. Samen met bewoners zijn de ruimten ingericht. Zo heeft iedere huiskamer een heel eigen sfeer. Mevrouw Pouw-Odijk maakt veel gebruik van de gemeenschappelijke huiskamer. ‘In het oude huis zat ik eigenlijk altijd op mijn kamer. Hier niet. Ik speel iedere avond met andere bewoners rummikub. Ook help ik met het voorbereiden van het eten. Er is een handwerkclub en muziek. Ook ga ik iedere maand naar de kerkdienst. En ik doe graag mee met ‘voetjes van de vloer’, een dansactiviteit dat erg populair is. Het is hier allemaal mogelijk. Ik verveel me nooit.’ Er is ook contact met de nabijgelegen school. Leerlingen van de school en bewoners van De Klinkenberg bakken samen pannenkoeken en tuigen de kerstboom op. Patricia heeft een mooie anekdote over de contacten die er tussen jong en oud zijn: ‘Eén keer kwam een leerling die niet zo’n zin in had om met de bewoners te tuinieren. Een oudere bewoner sloeg hem op de schouders en zei: ‘he, wat leuk dat ik jou zie’. Het humeur van de jongen verdween meteen. Even later zag ik hen samen op de kamer van de bewoner in de weer met plantjes. Zij hadden zichtbaar plezier. Dat zijn leuke dingen die gebeuren.’