De Scheldehof, méér dan een zorgcentrum

Big is beautiful, klein is fijn. Allebei is waar. En woonzorgcentrum De Scheldehof in Vlissingen heeft het allebei. Het gebouw is grootschalig. Maar er zijn talloze details. En intieme, huiselijke plekken waar bewoners tot rust kunnen komen. Niet alleen de tegenstelling groot en klein is te vinden. Ook de combinatie modern en oud komt samen: design-meubels en prullaria zijn volop aanwezig. Door elkaar heen, wat bijdraagt aan een authentieke uitstraling. Het gebouw is industrieel erfgoed die stamt uit de hoogtijdagen van de scheepswerf. Het was de voormalige Zware Plaatwerkerij van scheepsbouwer De Schelde. Maar de enorme fabriekshal is in 2017 getransformeerd tot De Scheldehof, inmiddels een icoon in Vlissingen. Sommige bewoners hebben er zelf nog gewerkt. Bij de open dag kwamen er 5000 bezoekers omdat mensen een binding hebben met de plek.

AUTEUR YVONNE WITTER

Naar de film

‘Zorgorganisatie WVO Zorg vroeg mij om een omgeving te creëren waar beleving centraal staat’, vertelt architecte Dorte Kristensen directeur van Atelier PRO. ‘Wij hebben het gebouw ontworpen maar ook de binnen architectuur verzorgt.’ Het woonzorgcentrum wonen 55 mensen met somatische problemen. In de nieuwbouw zijn zes woongroepen gehuisvest van elk acht mensen met dementie. De 54 aanleunwoningen zijn bestemd voor senioren die zelfstandig wonen. De zorg is nabij. Het woonzorgcentrum biedt een mix aan publieke voorzieningen zoals een filmtheater, brasserie, parkeergarage, kapsalon, podium, winkelruimtes en ateliers. Deze zijn allemaal op de begane grond te vinden en voor iedereen toegankelijk. Door deze opzet komen mensen naar Scheldehof toe.

Levendig en stoer gebouw

‘Het is een levendig gebouw waar veel zorg aanwezig is zonder dat het afschrikt’, zo omschrijft Kristensen de Scheldehof. ‘Met kunst, zorgvuldig uitgezochte meubels, warme kleuren en met gebruik van erfenissen van de oude fabriek. De oude staalconstructies binnen en de enorme stalen deuren aan de buitenkant maken het een stoer gebouw. Kristensen vindt de locatie geweldig. ‘Het ligt midden in het centrum. Bewoners kunnen makkelijk met hun rollator de hoofdstraat in. Ze staan letterlijk midden in het leven.’ Ook vindt ze het mooi om te zien dat bijna alle bewoners uit Vlissingen gebruik maken van de voorzieningen van de Scheldehof. ‘Het is een komen en gaan hier. Jong en oud komt hier naar het filmtheater. Dan eten ze een hapje in de brasserie en gaan dan naar de film. Ook krijgen studenten van de hogeschool Zeeland les in het gebouw. Mensen vergaderen hier of komen voor exposities.’ In de directe omgeving van de Scheldehof ontwikkelt atelier PRO ook nog drie woontorens op de Kop van het Dok die voor nog meer aanloop gaan zorgen.

Opgehoogde designstoelen

Het bouwproces vergelijkt Kristensen met ‘slow cooking’. ‘Het is langzaam ontwikkeld. Sommige ideeën moesten even sudderen.’ De aannemer, de bestuurder van zorgorganisatie WVO Zorg en Kristensen hebben veel overleg gehad. We hebben moeten geven en nemen. ‘We hebben ons aan het bouwbudget gehouden en wilde toch een icoon afleveren. Dat is gelukt.’ Het is ook gelukt om een zorguitstraling te voorkomen. ‘Designstoelen kun je ophogen zodat mensen er toch makkelijk in en uit kunnen. De moderne tafels hebben stalen poten die tegen een rollator-stootje kunnen. Zo ziet het er prachtig uit maar is het toch functioneel. ‘Ik heb steeds gelet op het ‘thuisgevoel’. De badkamer is gewoon mooi. Dat wil je thuis ook.’ Het gebouw is kolossaal waardoor er veel ruimte is: grote kamers, brede gangen met huiskamertafels en zitjes. Naast de woningen is een wand met uitstekende houten pennen. Daar kunnen bewoners van alles ophangen. ‘Zo kunnen ze de woning persoonlijk maken en ook gemakkelijk herkennen. Kijk, hier woont een oude kunstenaar die zijn eigen werk heeft opgehangen. Mooi, toch?’

Wintertuin

De woningen voor de dementie woongroepen zijn om een wintertuin heen gebouwd. Vanuit alle woongroepen is de overdekte wintertuin te bereiken. Daar vinden allerlei activiteiten plaats. De bewoners kunnen er rondlopen en genieten van al het groen. Vanuit de wintertuin is er uitzicht op Vlissingen. Ook is er een groot buitenterras. De woongroepen hebben een eigen entree naar de huiskamer, eetkeuken en acht slaapkamers met eigen badkamer. ‘Overdag is het daglicht 2500 lux en ‘s avonds is het 300. Zo helpen we de bewoners met het dag- en nachtritme.’ De kamers hebben een onopvallend tilsysteem, geïntegreerd in het plafond, om de uitstraling van zorginstelling te voorkomen en het zo huiselijk mogelijk te maken. Ook andere hulpmiddelen zijn uit het zicht door slimme opbergmogelijkheden, zoals in de lambrisering van het slaapgedeelte van de kamers. Er is goed gelet op contrasten in kleur en gebruik gemaakt van allerlei materialen en stoffen om de tastzin van de bewoner te prikkelen. De zorgwoningen zijn zodanig gebouwd en ingericht dat zij makkelijk een andere functie kunnen krijgen.

Tweede Scheldehof

De Scheldehof heeft inmiddels diverse (inter)nationale architectuurprijzen gewonnen en aandacht gekregen in de pers van architectuur en zorgvastgoed. Voor een vergrijzende stad als Vlissingen is woonzorgcentrum Scheldehof een geschenk’, stond in het juryrapport van de Gouden Pyramide geschreven. De Scheldehof won de tweede prijs. ‘Mensen vragen vaak aan mij of er een tweede Scheldehof komt. Sommige principes kun je herhalen maar de Scheldehof past hier in Vlissingen. Het past perfect bij de plek en het DNA van de zorgorganiatie. Voor WVO Zorg hebben we ook naast de de Scheldehof seniorenwoningen ontworpen met de mogelijkheid van zorg aan huis, op de kop van het dok tussen de helling en de Scheldegarage. Zo gaat de locatie meer leven en komt er meer toestroom. De bouw van de in totaal 178 senioren appartementen is in 2019 begonnen.’ Als mensen meer zorg nodig hebben dan is het geen grote overstap van Kop van het Dok naar de Scheldehof. Zo krijgt deze locatie een nieuwe toekomst als woongebied met veel referenties naar het roemruchte Scheldewerf verleden. Een betekenisvolle leefomgeving, vooral voor de bewoners die vroeger nauw verbonden waren met de Schelde.

‘Zo krijgt de locatie een nieuwe toekomst als woongebied met veel referenties naar het roemruchte Scheldewerf verleden’